خانه قدیمی ملک در مشهد

خانه قدیمی ملک در مشهد

گوشه گوشه خاک ایران دارای آثار قدیمی و ساختمان های با ارزش می باشد. هر حکومت و یا شخص پر نفوذی در دوران قدرت و رونق اقتصادی خود خواسته اند که ردی از خود به یادگار بگذارند. از جمله این یادگاری ها می توان به خانه های اعیانی که از آن ثروتمندان و افراد سرشناس همان دوره بودند، اشاره کرد.

هر دوره تاریخی معماری مخصوص به خود را دارد و معماری هر دوره را با المان ها و نشانه های ویژه خودش شناسایی کرد. این خانه ها را می توان میراث فرهنگی و معماری هر منطقه از طرف پیشینیانشان گفت و البته باید قدر این بنا ها را دانست.

از جمله این آثار خانه ملک مشهد است. در این شهر هم آثار و ابنیه تاریخی به چشم می خورد و دوستداران تاریخ می توانند با گشت و گذار در این شهر بزرگ از آثار و ابنیه تاریخی مشهد دیدن نمایید. بیشتر آثار تاریخی در شهر مشهد مربوط به دوره های قاجار و صفوی می باشد و افراد کارشناس و پژوهشگرانی که درباره معماری قدیمی ایران می خواهند مطالعه داشته باشند به راحتی می توانند از آثار تاریخی این شهر استفاده کنند. در شهر بزرگ مشهد خانه های زیادی از دوران قدیم باقی مانده که از نظر معماری بسیار قابل توجه هستند. یکی از این خانه های قدیمی خانه ملک می باشد.

صاحب اصلی خانه ملک

حاج حسین ملک یکی از ملاکین و ثروتمندان اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی بود. ثروت او به اندازه ای بود که می گفتند ثروت حاج حسین تمام نشدنی است. حاج حسین ملک مرد خیر و نیکوکاری بود و به افراد بسیاری کمک می نمود و بسیاری از اموالش را در راه رفاه مردم وقف می نمود. حاج حسین ملک در شهر تهران به دنیا آمد. خانواده پدری حاج حسین ملک از ثروتمندان و ملاکین قدیمی بودند. پس از مدتی برای سرپرستی املاک پدری به مشهد نقل مکان کرد و چون فردی بسیار باهوش بود و از فکر اقتصادی خوبی برخوردار بود توانست ثروتی که از پدر به دست آورده بود را بیشتر نماید. مرحوم حاج حسین ملک دارای تحصیلات قدیمی بود و در سن سی سالگی به شهر مشهد که در آن زمان زیاد بزرگ نبود رفت تا به پدرش کمک کند.

موقوفات حاج حسین ملک

او در اواخر عمر شروع به وقف کردن اموال خود نمود و مکان های زیادی را هم در شهر مشهد و  هم در سراسر استان خراسان وقف مردم نمود. حاج حسین ملک مردی فرهنگ دوست بود، از جمله وقف های او می توان به کتابخانه ملی ملک اشاره کرد که آن را به تولیت آستان قدس واگذار کرد و همچنین در سال سی و هشت خورشیدی به هر فرد فرهنگی در شهر مشهد پانصد و ده متر زمین اهدا کرد که در جمع دویست هکتار شد. از وقف های دیگر این مرد بزرگ باید به دو بیمارستان که یکی بیمارستان رضوی در چناران و دیگری بیمارستان سجادیه در تربت جام که به شهرداری واگذار شد، اشاره کرد. او در سال چهل و هشت خورشیدی نیز باغ وکیل آباد مشهد را وقف مردم این شهر نمود و مسئولیت آن را به شهرداری مشهد سپرد.

نشانی خانه ملک

سکونت گاه و یا همان خانه ملک در ضلع شرقی خیابان امام خمینی  در تور مشهد  و مقابل ساختمان دارایی قرار دارد. این خانه زیبای قدیمی یکی از نمونه های خانه های زیبای بر جا مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجار به شمار می رود. بنای مذبور در گذشته بسیار گسترده تر از بنای کنونی بوده است، اما اکنون تنها بخش بیرونی آن باقی مانده است. این ساختمان شامل دو طبقه می باشد که طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت کاری شده چوبی و شومینه و گچ بری های زیبا که این اتاق را به خوبی تزیین نموده است. اما از مکان های جالب توجه این خانه زیبا می توان به حمام این خانه اشاره کرد. به گفته مسئول حفظ و احیای محوطه های تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، حمام خانه ملک تنها نمونه از حمام های تاریخی خصوصی در دوره خود در شهر مشهد می باشد. این بنای زیبا با توجه به این که تمام نوادگان حاج حسین ملک از ایران به خارج از کشور مهاجرت کرده اند و کسی نبود که از آن جا مراقبت نماید، در زیر خاک مدفون شده بود.  در مورد جاذبه های مشهد بیشتر بخوانید.

درباره بنا

به گزارش سفر باتو ، صد و بیست و هفت متر مساحت دارد و در زیرزمین قرار گرفته و تزیینات معماری دوره اسلامی را دارد و دارای بخش های میان در، گرمخانه، سرویس بهداشتی، آتش دان و محل انبار چوب می باشد. زیربنای خانه ملک نزدیک به ششصد متر مربع و در زمینی به بزرگی هزار و ششصد و پنجاه و نه متر مربع ساخته شده است. قدمت این خانه زیبا به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی بازمی گردد. خانه قدیمی ملک را اگر بخواهیم از نظر معماری بررسی کنیم باید گفت که تلفیقی از معماری دوره های قاجار و معماری مدرن عصر پهلوی است. نمای این ساختمان بر طبق معماری سنتی و نقشه های اجرا شده بر اساس معماری مدرن است.